HIV/AIDS: Gerçekten Ne Olduğunu Biliyor Muyuz?

Yazar: Dr. Güvenç Koçkaya

HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezlik Virüsü – Human Immunodeficiency Virus), insanların bağışıklık sistemini hedef alan ve AIDS (Edinsel Bağışıklık Yetmezliği Sendromu – Acquired Immune Deficiency Syndrome) olarak bilinen hastalığa neden olan bir virüstür. 

Bağışıklık sistemi, vücudumuzu hastalıklara karşı koruyan savunma mekanizmamızın genel adıdır. HIV, vücudu enfekte ederek bağışıklık sistemini zayıflatan bir virüstür. HIV enfeksiyonu olan kişilerin bağışıklık sistemi zayıflar, bu da vücudu enfeksiyonlara, kanserlere ve diğer sağlık sorunlarına karşı savunmasız hale getirir. AIDS, HIV enfeksiyonunun ilerlemiş bir aşamasıdır ve bağışıklık sistemi ciddi şekilde hasar gördüğünde ortaya çıkar. AIDS, tedavi edilmezse ölümcül olabilir.

HIV enfeksiyonu, korunmasız cinsel ilişki, paylaşılan iğne ve enjektörler, anneden çocuğa geçiş ve enfekte kan veya kan ürünleri ile temas gibi yollarla bulaşabilir. HIV ile enfekte olan bir kişi, uygun tedavi ve önlemlerle enfeksiyonun yayılmasını önleyebilir. HIV’in tedavisi için antiretroviral ilaçlar kullanılır, bu ilaçlar enfeksiyonun yayılmasını kontrol altına alabilir ve AIDS gelişimini önleyebilir. HIV enfeksiyonunu önlemek için cinsel ilişkilerde kondom kullanmak, enjeksiyon iğnelerini paylaşmamak ve HIV enfekte annelerin bebeklerine bulaştırmasını önlemek için tedbirler alınmalıdır.

HIV/AIDS Nedenleri Nelerdir?

HIV enfeksiyonunun başlıca nedenleri, bu virüsün bulaşma yollarıdır. HIV enfeksiyonunun başlıca bulaşma yolları şunlardır:

Korunmasız Cinsel İlişki: HIV, enfekte bir kişiden sağlıklı bir kişiye korunmasız cinsel ilişki yoluyla bulaşabilir. Bu hem heteroseksüel hem de eşcinsel ilişkilerde geçerlidir.

Paylaşılan Enjeksiyon İğneleri ve Ekipmanlar: HIV, enjeksiyon iğnelerinin ve diğer enjeksiyon ekipmanlarının paylaşılması yoluyla bulaşabilir. Özellikle uyuşturucu madde kullanımı sırasında iğnelerin paylaşılması HIV’in yayılmasına katkıda bulunabilir.

Kan ve Kan Ürünleri: HIV, enfekte kan veya kan ürünleriyle temas sonucu bulaşabilir. Ancak günümüzde kan bağışları dikkatlice test edildiği için bu bulaşma yolu oldukça nadir hale gelmiştir.

Anne Çocuk Bulaşması: HIV enfekte bir anne, hamilelik, doğum veya emzirme sırasında enfeksiyonu bebeklerine geçirebilir. Ancak uygun tıbbi önlemlerle, anne çocuk bulaşması riski önemli ölçüde azaltılabilir.

Diğer Vücut Sıvıları: HIV, enfekte kişinin diğer vücut sıvıları ile temas yoluyla da bulaşabilir, ancak bu durum daha az görülen bulaşma yoludur.

HIV, sadece belirli vücut sıvıları yoluyla bulaşır ve havadan, temasla, öksürme veya hapşırma sırasında, deri temasıyla, su veya yiyecek yoluyla veya günlük sosyal temaslar sırasında bulaşmaz. Bu nedenle HIV enfeksiyonunu önlemek için cinsel ilişkilerde kondom kullanmak, temiz enjeksiyon ekipmanları kullanmak ve enfekte annelerin bebeklerine bulaşmasını önlemek için uygun tedbirler almak önemlidir. 

HIV/AIDS Belirtileri Nelerdir?

HIV enfeksiyonunun belirtileri, enfeksiyonun ilk aşamalarında genellikle hafif veya yok denecek kadar azdır. Bu dönemde, bir kişi enfekte olduğunu genellikle fark etmez ve HIV testleri olmadan teşhis konulması zordur. HIV enfeksiyonunun ilerlediği durumda veya bağışıklık sistemi zayıfladığında, daha ciddi semptomlar ortaya çıkabilir.

İlk birkaç hafta veya ay için belirtiler şunlardır:

• Ateş
• Boğaz ağrısı
• Yorgunluk
• Lenf bezi şişmesi 
• Lökopeni (Beyaz kan hücre sayısının azalması)

HIV enfeksiyonu daha ilerlediğinde veya bağışıklık sistemi zayıfladığında (AIDS aşaması), aşağıdaki semptomlar ortaya çıkabilir:

• Kronik ishal
• Ağız ülserleri
• Zayıflama ve/veya kilo kaybı
• Cilt döküntüleri
• Kronik yorgunluk
• Ateş ve gece terlemeleri
• Nefes darlığı ve öksürük
• Kronik iltihaplı durumlar ve enfeksiyonlar

HIV/AIDS Nasıl Tedavi Edilir?

HIV/AIDS tedavisi, antiretroviral tedavi (ART) olarak bilinen özel ilaçların kullanılmasıyla gerçekleştirilir. ART, HIV’in vücutta çoğalmasını engelleyen veya yavaşlatan ilaçlardır. Bu ilaçlar, farklı mekanizmalarla virüsün farklı aşamalarına etki eder. HIV’in çoğalmasını durdurmak, enfeksiyonun ilerlemesini ve bağışıklık sisteminin korunmasını sağlar. Tedavi genellikle birden fazla ilaç kombinasyonunu içerir ve bu, tedavinin daha etkili olmasına yardımcı olabilir. HIV/AIDS tedavisine başlama zamanı, enfekte kişinin bağışıklık sistemi durumuna, yaşına ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. Ancak, erken tedavi, enfeksiyonun ilerlemesini durdurabilir ve bağışıklık sistemini koruyabilir.

HIV/AIDS İçin Önerilen Doğal Çözümler Nelerdir?

HIV/AIDS’li birçok kişi, sağlıklarını ve refahlarını iyileştirmek için geleneksel tıbbi tedavilerle birlikte tamamlayıcı ve alternatif tıp kullanmaktadır. Bu tedavilerin HIV/AIDS’in bazı semptomlarını hafifletebildiğine dair kanıtlar vardır, ancak hastalığı tamamen iyileştirebileceğine dair hiçbir kanıt yoktur. Bu yüzden HIV/AIDS’li kişiler, semptomlarının giderilmesi için bu tarz tedavileri kullanmayı isteyip istemediklerini sağlık uzmanlarına bildirmelidir.

Vücut terapileri: Yoga ve masaj terapisi bazı insanlar için ağrının azaltılmasına yardımcı olabilir. Bazı araştırmalar, yoganın aynı zamanda genel sağlık duygularını iyileştirebileceğini, kaygı ve depresyonu azaltabileceğini ve HIV’in saldırdığı bağışıklık hücrelerinden olan CD4 hücrelerinin düzeylerini artırdığı göstermiştir.

Bitkisel ilaçlar: Bazı şifalı bitkilerin kısa süreli kullanımı HIV/AIDS’li kişilerde bağışıklığı destekleyebilir. Ancak HIV/AIDS’li kişiler herhangi bir bitkisel tedaviyi kullanmadan önce sağlık uzmanlarına bilgi vermelidir.

Akupunktur: Akupunktur, vücudun belirli noktalarına çok ince iğnelerin batırılmasını içerir. Uygulayıcılar, bu iğnelerin, kişinin vücudunun ağrıyı azaltmak için kimyasallar üretmesine yardımcı olabilecek basınç noktalarını serbest bıraktığına inanmaktadır. Akupunktur, kişinin rahatlamasına, ağrıyı yönetmesine ve zihinsel ve fiziksel sağlığını iyileştirmesine yardımcı olabilir.

Aktif Heksoz Korele Bileşik (AHCC): Aktif heksoz korele bileşik (AHCC), shiitake içeren bir mantar sınıfına ait olup bu mantar türünden elde edilen bağışıklık siteminde çok etkili olan Alfa-glukan temelli doğal bir maddedir. AHCC`nin etkisini etkileyen en önemli faktör içerdiği alfa-glukan miktarıdır. 

Genellikle piyasada bulunan ithal AHCC ürünlerinde %20-30 civarında alfa-glukan bulunur. Türkiye`de üretilen patentli ürünün ise %50 alfa-glukan içermektedir. Patentli teknolojisi ile Türkiye`de üretilen ve sadece Türkiye pazarında değil, FDA üretici kaydı ile ABD başta olmak üzere birçok ülkeye ihraç edilen en yüksek alfa-glukan içeren bu ürüne bireysel alıcılar Amazon gibi kanallardan, eczane alıcıları Farmazon`dan erişebilir. Türkiye`nin yerli üretim AHCC`si, patentli teknolojisi ile en yüksek saflıkta alfa-glukan içeriği ile bağışıklık sistemi üzerine etkisini perçinlemektedir.

HIV/AIDS Yönetimi Nasıl Olmalıdır?

HIV’in tedavi yönetimi, bireysel ihtiyaçlara ve virüsün ilerlemesine bağlı olarak değişebilir. En önemli adım, bir sağlık profesyoneli ile düzenli olarak iletişimde olmaktır. HIV ile yaşayan bireylerin, doktorlarından ve sağlık ekibinden alacakları önerilere ve rehberliğe uymaları çok önemlidir.

HIV/AIDS yönetimi, uzun vadeli bir süreçtir ve bireyin sağlığını korumak, virüsün yayılmasını önlemek ve yaşam kalitesini artırmak için çeşitli önlemleri içerir:

Antiretroviral tedavi: HIV pozitif bir bireyin en önemli adımlarından biri, doktorun tavsiye ettiği antiretroviral ilaçları düzenli olarak almasıdır. Bu ilaçlar, virüsün çoğalmasını kontrol altına alır, bağışıklık sistemini güçlendirir ve AIDS gelişme riskini azaltır.

Düzenli sağlık kontrolleri: HIV pozitif bireylerin, düzenli sağlık kontrollerine gitmeleri önemlidir. Bu kontroller, CD4 hücre sayısı, viral yük ve genel sağlık durumu gibi faktörleri izlemeyi içerir.

Sağlıklı yaşam tarzı: Sağlıklı bir yaşam tarzı, HIV yönetiminde kritik öneme sahiptir. Dengeli bir beslenme, düzenli egzersiz, yeterli uyku ve stresten kaçınma, bağışıklık sistemini güçlendirebilir.

Aşılar: HIV pozitif bireylerin bağışıklık sistemlerini desteklemek için önerilen aşıları alması önemlidir. Grip aşısı ve zatürre aşısı gibi aşılar, HIV pozitif bireyleri enfeksiyonlardan koruyabilir.

Cinsel sağlık ve koruma: HIV pozitif bireylerin cinsel sağlık konularına dikkat etmeleri gereklidir. Düzenli cinsel sağlık kontrolü, korunmalı cinsel ilişki ve partnerle açık iletişim önemlidir.

HIV önleme: HIV’in yayılmasını önlemek için korunma yöntemlerini bilmek ve uygulamak önemlidir. Kondom kullanımı, güvenli enjeksiyon uygulamaları ve eşcinsel erkekler ve diğer yüksek risk grupları için PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis) gibi HIV önleme yöntemleri vardır.