PrEP’te İkilem

PrEP (pre-exposure prophylaxis) konusuna birkaç kez değinmiştim. Türkçe’ye “temas öncesi korunma” olarak çevirebiliriz PrEP’i. Bizde değil ama örneğin ABD’de bir enfeksiyon hastalığı kliniğine gidip gey olduğunuzu ya da damardan uyuşturucu kullandığınızı söylerseniz size HIV taşımıyor olsanız bile ”tenofovir/emtricitabine” kombinasyonunu reçete edeceklerdir. Hatta caddelerde bunu öneren reklamları dahi görebilirsiniz ABD’de.

Temas öncesi korunmayı ilk önce ABD’de FDA adlı kurum onayladı (2012), daha sonra ABD’de CDC adlı kurum – hastalıkları kontrol merkezi-, günde bir tablet önerisi ile damariçi uyuşturucu kullananları ve korunmasız sex yapan bireyler için PrEP önerisinde bulundu (2014). CDC’nin yüksek risk altındaki bireyler için yaptığı bu öneri, yüksek kanıt seviyesindedir ve güçlü klinik çalışmalara dayanmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) de yayınladığı kılavuzunda gey bireyler için PrEP önerisinde bulundu (2014).

Bütün dünyanın izlediği bu geçerli kılavuzların önerilerine rağmen PrEP mevzusunda kimi sorunlar var; örneğin temas öncesi ”tenofovir/emtricitabine” kombinasyonunu kullanmak kimileri için bir tür damgalanma. Çünkü ilacı reçete ettirdiğinizde damardan uyuşturucu kullandığınız ya da gey olduğunuz izlenimi vermiş oluyorsunuz. İlacı alana kadar refüze olmazsanız bu mevcut sistemin başarısı olacaktır. Bu durum, gebelikten korunmak isteyen kadınların doğum kontrol hapı reçete ettirdiklerinde yaşadığı ikileme benzemiyor mu? Hımm! demek o işi yapıyorsun? Utanmaza da bakın…

Bir diğer sorun temas öncesi ”tenofovir/emtricitabine” ile mutlak bir şekilde korunmanın mümkün olmaması. PrEP’in etkili olması için ilacı her gün kullanmak gerekiyor (bu arada doz kaçırıldığında, korunmanın etkinliği de düşmektedir). Bu durumda HIV riski önem kazanıyor. Zaman zaman HIV riski ile karşı karşıya kalmak ile sürekli karşılaşmak PrEP’in mantığını değiştirecektir. Bütün bunları düşünürken aklıma şu soru geliyor: acaba HIV’e maruz kalmamak için PrEP uygulayan kişinin risk algısı değişiyor mu? Yani nasıl olsa bana bir şey olmaz mı der yoksa ilacı kullandığı için HIV’den kaçınma böylece risk almama güdüsü mü gelişir? Kullanıcılar bunu bize yorumlasaydı iyi olurdu. Aslında PrEP uygulayıcılarının her türlü değerlendirme ve yorumlarına şiddetle ihtiyacımız var.

İkilemler abidesi: İstanbul.
Aşklarıyla, sokaklarıyla, gayrimeşru tüm hikayesiyle…
Geçmişinden koparılmasa ne iyi olurdu…
Ama bunun olmayacağını kim söyleyebilir ki?

Yazar: Doç. Dr. Murat SAYAN

Kocaeli Üniversitesi, Tıp Fakültesi
Merkez Laboratuvarı, PCR Ünitesi

İzmit, Kocaeli
E-posta: sayanmurat@hotmail.com
Tel: 0 262 303 8571, Cep: 0 533 647 9020
Facebook