2013’te İsveç, cinsel kimliklerini tanıma adına, trans insanlara zorla uygulanan sterilize edilme işlemini ön gören yasayı kaldırmıştı. Yasa kaldırıldığından beri aktivistler yasadan etkilenen yaklaşık 700 kişinin tazminat alması için uğraşıyordu.
Parlamentoda geçen hafta yapılan bir oylamayla İsveç, zorla sterilize edilen transseksüel insanlara tazminat ödemeyi kabul eden ilk ülke oldu. Ülkenin Sağlık Bakanı Gabriel Wilkström 2017’de hükümetin dünyadaki ilk örneği olan yasayı getirmeyi düşündüğünü söylemişti.
İsveç Lezbiyen, Gay, Biseksüel, Transseksüel ve Kuir Hakları Federasyonu parlamentodaki başarılı oylamayı hoş karşıladı. Grubun trans ve intersex sözcüsü Emelie Mire Åsell şöyle konuştu:
“2013’ten beri, resmi cinsiyetin değiştirilmesi için gereken sterilize olma gerekliliğinin kaldırılması için çok uğraştık. Para, birisinin isteği dışı üreme yeteneklerinin elinden alınması zararını geri alamaz, ancak bu uygulamaya maruz bırakılanlara maddi tazminat verilmesi devletin bu kişilerle barışması için atılan iyi bir adım.”
Cinsel kimliğinin yetkililer tarafından tanınmasını isteyen transseksüellerin sterilize olmasını zorlayan yasa, 1972 ile 2013 arasında yürürlükteydi. Kanunda resmi cinsiyetini değiştirmek isteyenlerin üreme özelliğinden yoksun olması gerektiği yazıyordu. Bu, yüzlerce transseksüel insanın çocuk sahibi olmasını engelleyecek bir ameliyata girmek zorunda kalması anlamına geliyordu.
Sonrasında mahkeme bunun Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine aykırı ve yanlış olduğuna karar verdi. Sağlık Bakanı Wilström 2017’de şunları söylemişti:
“Sterilize edilme talebi bugünün toplumunun kendisini uzak tutmak istediği bir vizyondan kaynaklanıyordu ve hükümet bu talebin bugün olmasını yanlış buluyor.”
Ülke uygulamayı yasadışı ilan ettikten sonra 150’den fazla transseksüel insan bir araya gelerek resmi bir özür ve 5 milyon doları bulan tazminat dağıtılmasını talep ettiler.
2018 itibariyle 16 Avrupa ülkesi resmi cinsiyetlerini değiştirmeden önce transseksüellerin sterilize edilmesini zorunlu kılıyor. Bir kişinin resmi cinsiyet bilgileri doğum sertifikası, ehliyet, maaş bordrosu ve evlilik cüzdanı gibi birçok resmi kimlik ve bürokratik belgede yazıyor.
2017’de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi resmi cinsiyetini değiştirmek isteyen insanların sterilize olmasını gerektirmesinin insan haklarına aykırı olduğuna karar verdi.
Bu karardan sonra Finlandiya kendi yasalarını bu doğrultuda değiştirmeyi tartışmaya başlamıştı ancak Uluslararası Af Örgütü’nün yürüttüğü kampanyaya rağmen ülke yasalarını olduğu gibi tutmaya karar verdi.
